Leiderschap in tijden van crisis: waarom paniekvoetbal geen optie is
Een paar weken geleden had ik een afspraak met Gert, de CEO van een bedrijf waar ik mee samenwerk. Hij had, voor het eerst dit jaar, zijn cijfers bekeken en geanalyseerd. En hij was in paniek, in grote paniek zelfs. De cijfers toonden aan dat, in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar, er een omzetverlies was van 200.000€. De invloed van de Corona-lockdown liet zich erg voelen en Gert voelde dat hij moest overgaan tot krachtdadig leiderschap, in tijden van crisis zoals deze zelfs nog meer.
Help! Mijn bedrijf maakt een crisis door
Gert realiseerde zich dat hij actie moest ondernemen. Hij had tot diep in de nacht zitten nadenken en hij had een oplossing bedacht. Hij zou onmiddellijk het aantal freelancers reduceren. Sommige contracten zou hij naar 50% reduceren, anderen volledig stopzetten. Onmiddellijk en zonder voorafgaande verwittiging. Ook alle projecten rond strategie en procesoptimalisatie zou hij onmiddellijk on-hold zetten en de budgetten voor marketing en communicatie bevriezen. De komende tijd wilde Gert de kosten zoveel mogelijk drukken en enkel nog focussen op de core.
De afgelopen maanden had hij geen beroep gedaan op tijdelijke werkloosheid. Er was immers werk genoeg. Maar nu zou Gert toch meteen economische werkloosheid aanvragen om zo meer financiële ruimte te creëren. Mensen die al jaren voor het bedrijf werkten, zouden hun job verliezen. Maar tegelijk zag Gert ook een opportuniteit om van een aantal rotte appels af te geraken, zonder al te veel gedoe.
Gert was niet van plan om de rest van de organisatie in te lichten over wat er aan de hand was. Hij was van mening dat zijn medewerkers geen zaken met de interne keuken van het bedrijf. Ze moesten vooral niet teveel zagen. Als ze niet content waren, moesten ze maar vertrekken.
Met stijgende verbazing luisterde ik naar het verhaal van Gert. Meende hij dit echt? Het was voor mij duidelijk dat dit een staaltje paniekvoetbal van de bovenste plank was en niet meteen het leiderschap in tijden van crisis waarmee je resultaten boekt.
Als Gert deze strategie zou blijven doorzetten zouden zijn medewerkers zich al gauw vragen beginnen stellen over de gezondheid van het bedrijf en of hun job ook op de tocht stond. Dit zou invloed hebben op de werksfeer binnen de hele organisatie.
Kramp in je leiderschap
Ik merk het steeds vaker, zeker nu Corona de hele wereld op zijn kop zet. Bedrijfsleiders schieten in een kramp en gaan aan paniekvoetbal doen. Ze vergeten hierbij naar hun langetermijnstrategie, en dus naar hun doel, te kijken. Leiderschap in tijden van crisis vereist dan ook een duidelijke visie.
Uiteraard vraagt een verandering in de externe omstandigheden (zoals Corona) om een aanpassing van je aanpak, je moet immers flexibel zijn. Maar dat betekent niet dat je zomaar in het wilde weg op alles moet beginnen schieten dat beweegt. Door niet langer te investeren in je strategie, procesoptimalisatie en marketing (om er maar een paar te noemen), plaats je jezelf volledig buiten de markt. In tijden van crisis moet je net durven investeren in je organisatie en in je mensen. Jouw medewerkers zijn jouw kapitaal. Zonder hen is er helemaal geen organisatie, ook al is jouw businessidee nog zo geweldig.
In een crisis zien we de echte leiders opstaan. Leiders die oog hebben voor het hele plaatje, die weloverwogen beslissingen nemen, gebaseerd op feiten. Leiders die nooit hun uiteindelijke doel uit het oog verliezen. Ze stellen zich eerlijk, open en kwetsbaar op, en communiceren transparant naar hun medewerkers. Op deze manier creëren zij verbinding binnen de organisatie.
Leiderschap in tijden van crisis: 5 tips
Ik wil je graag een aantal concrete tips aanreiken zodat jij als bedrijfsleider jouw organisatie naar een hoger niveau kunt tillen, ook in tijden van verandering of crisis.
- Laat zien dat jij de leider bent
Alle ogen zijn op jou gericht. Nu nog meer dan anders. Er wordt, terecht, van jou verwacht dat je orde in de chaos aanbrengt. Breng de juist mensen rond de tafel, geef hun concrete opdracht en maak duidelijk wat je van hen verwacht. En belangrijk: blijf dit van kortbij opvolgen.
- Gebruik heldere en transparante communicatie
Wees eerlijk over wat er aan de hand is en de (on)mogelijkheid om de situatie op te beheersen. Dat kan pas wanneer je zelf de volledige omvang helder voor je ziet. Vervolgens laat je je adviseren door verschillende experten. Leiderschap in tijden van crisis wil zeggen dat je niet om de feiten heen draait, maar dat je je mensen ook niet onnodig bang maakt. Het is helemaal ok om te communiceren dat je het even niet weet, maar kader dit dan ook. Je hullen in stilzwijgen is nooit een goede optie.
- Durf knopen door te hakken
In een crisis komen er veel dingen tegelijkertijd op je bord. Veel van die zaken vragen om een daadkrachtige aanpak. Maar daadkrachtig is totaal wat anders dan overhaast. Maak goede afwegingen, overleg met experten en neem een besluit. Besef dat je niet voor iedereen goed kan doen.
- Ga aan het stuur zitten
Zorg goed voor je mensen tijdens een crisis. Vooral de leidinggevenden die samen met jou de verantwoordelijkheid dragen om alles in goede banen te leiden, verdienen extra aandacht. Je medewerkers zijn altijd het eerste slachtoffer van een crisis. Check regelmatig of iedereen alle informatie heeft om zijn taken uit te voeren en of iedereen met de juiste dingen bezig is. Zorg ervoor dat mensen hun werk kunnen doen.
- Blijf kalm
Wanneer je als leider het noorden kwijtraakt, ontstaat er nog een bijkomende, veel grotere crisis. Laat je niet verleiden tot uitspraken die nog meer olie op het vuur gooien. Laat je desnoods bijstaan en adviseren door een communicatie-expert, maar blijf wel zelf aan het roer staan. Soms kan het ook zijn dat een bepaalde keuze helemaal fout uitdraait en dat je het roer een tweede keer moet omgooien. Heb dan de moed om bij te sturen wanneer dit nodig is, maar leg ook uit waarom je dit doet.
Hoe ga jij om met crisis in jouw organisatie?
Uiteraard is iedere situatie of crisis anders en vergt iedere organisatiecultuur zijn specifieke aanpak. Het kan echter geen kwaad om, nog voor een crisis zich aandient, structuur te brengen in die aanpak.
Wil je jouw organisatie klaarstomen voor de toekomst? Ik reik je de nodige tools aan zodat je als een krachtdadige leider het heft in handen houdt in elke situatie.
Een vrijblijvende kennismaking? Ja graag!